1. Zikre zamanında gelmeli, geç kalmamalı ve boş bulduğu yere kimseyi rahatsız etmeden sessizce oturmalı.
2. Zikir ve sohbet anında gürültü yapılmamalı.
3. Zikre ez-kaza (kazara, binde bir) geç kalmış ise, selam ve musâfaha yapılmaz. En önlere geçilip etraftakileri rahatsız ederek, gürültü ve patırtı yapılmaz.
4. Zikir anında dergâh içinde etrafta bulunanlar da gürültü yapmazlar. Zikrin ahengi bozulmamalı, kapılar eğer açılıp kapanma mecburiyeti varsa çarpılmadan sessizce açılıp kapanmalıdır.
5. Zikre oturur oturmaz gözler yumulur, eller diz üstünde rabıta halinde bulunulur.
6. Zikir başladıktan sonra girip çıkmalara artık son verilir. Halka-i zikirden bir kişinin çıkıp gitmesi herkesin dikkatini dağıtır, zikir meclisindekilerin huzur ve huşu ile zikretmelerini engeller, bu iyi bilinmeli.
7. Zikir veya sohbet, mürşidi tarafından değil de vazifelendirilmiş biri tarafından yapılıyorsa, aynı mürşidi tarafından yapılıyormuş gibi şartlarına riayet olunmalı, kalp ve hareketlerle sinsi itirazlara yer verilmemelidir.
8. Sohbet anında sohbetin tatlı akışını kesecek hareketlerden sakınmalı ve hatta soru bile sorulmamalıdır. Sorular daha sonra, sohbet bitince ve ortam müsait olunca sorulmalı, fetvalar veya sorular, soru sorulacak kişinin acele bir işi varsa hasta veya rahatsızsa, yolda ise sorulmamalı. O’nun rahat bir ortamda bulunduğu anda sorulmalıdır. Aksi takdirde cevap veren müftî, kafası başka şeyle meşgul olabileceği için yanılabilir, fetvasında isabetli olmayabilir. Ayaküstü fetvalarda, ayaküstü sorularda her zaman yanılma olabileceği düşünülmeli ve bu durumlardan soranın ve sorulanın selameti için kaçınılmalıdır.
9. Zikir ve sohbetlerde oturuş şeklide önemlidir. Mümkünse iki diz üstüne oturulur. Ağrısı ve sızısı olanlar bağdaş kurarak oturabilirler. Ama ne olursa olsun özellikle zikir yapılırken duvara sırt asla dayanmaz. Çünkü bu hal zâkirin hafif hafif sallanmasına manidir. Ağaçların gölgeleri bile soldan sağa, sağdan sola sallanır, gidip gelirler, bu unutulmamalıdır.
10. Sohbete boş, faydasız söz asla konuşulmaz. Mürşid konuşmasını yaparken onun konuşmasını engelleyici konuşmalar, dedikodular asla doğru değildir. Sohbet ve zikirden sonra umumun menfaatine olmayan dünya işlerine hemen anında dönüşler olmamalıdır. Aradan biraz zaman geçmesine dikkat edilmelidir.
11. Zikir ve sohbet biter bitmez, soğuk içecekler değil sıcak olanlar tercih olunmalıdır. Çünkü soğuk içecekler, zikir esnasında müridlerde meydana gelen aşkullahın sıcaklığını olumsuz yönde etkiler.
*Abdullah DEMİRCİOĞLU
